İskitler (Sakalar) Kimdir? Göçebe Savaşçıların Tarihi

İskitler, MÖ 8. yüzyıldan MS 3. yüzyıla kadar 7000 kilometrelik devasa bir coğrafyada hüküm süren göçebe savaşçılardı. Bu efsanevi kavim bilinen ilk Türk topluluğudur.
İlk dikkat edeceğimiz özellik devletleşemeyip topluluk kalmalarıdır. Bu yüzden İlk Türk topluluğu İskitler (Sakalar), İlk Türk Devleti Asya Hun’dur.

İskitler Nerede Yaşadı? Coğrafi Dağılım

İskitler, tarihin gördüğü en büyük göçebelerden birini kurmuşlardır:

Batı Sınırı: Tuna Nehri (Romanya)
Doğu Sınırı: Çin Seddi
Kuzey Sınırı: 55° Kuzey paraleli
Güney Sınırı: 40° Kuzey paraleli

Meşhur İskit Hükümdarları

Alp Er Tunga

• En ünlü İskit hükümdarını Türk kaynağı olan Divan-ı Lügat-it Türk’te Alp Er Tunga olarak, İran kaynağı olan Şehname’de Afrasyap olarak, Yunan kaynağı olan Heredot Madyes olarak bahseder.
• Şu ve Alp Er Tunga önemli İskit Destanlarıdır.
• Pers (İran) İmparatoru II. Kiros’la ve Büyük İskender’le yaptığı savaşlar, destana konu olmuştur.

Tomris Hatun

• Kadın egemen bir toplum olan İskitler’de önemli bir diğer hükümdar Tomris Hatun‘dur. Dünya tarihindeki ilk kadın hükümdar Tomris Hatun’dur.
• Tomris Hatun, İskitler hakkında ”Kana doymadım” diye konuşan ve Tomris’in oğlunu öldüren Pers İmparatoru Kiros’u yenip, bir tulumda kendi kanına boğarak öldürüp intikamını almasıyla bilinir.
  Bu zafer, sadece İskit tarihinin değil, kadın gücünün tarihteki ilk büyük zaferi olarak kabul edilir.
• Tarihin ilk kadın savaşçıları İskitlerde yaşamıştır. Yunan mitolojisindeki Amazon savaşçıları, aslında İskit kadın savaşçılarının gerçek hikayelerinden türemiştir.

İskit Sanatı

• İskitler madencilikte ve altın işçiliğinde o kadar usta idiler ki “Bozkırın Kuyumcuları” diye anılırlardı.
  Heredot’un sözleriyle: “İskitler çok medeni bir milletti. Gümüş işçiliğinde, dişçilikte ve çıkıkları sarmakta ustaydılar.”
• Hayvan motiflerinde (At, Geyik, Kartal ve Pars) ve Balbal’la heykelciliğin ilk örneklerini vermişlerdir.
  (Balbal, mezarın yanına yapılan, kişinin ne kadar iyi bir savaşçı olduğunu gösteren mezar taşları)
• Pantolon, kemer ve kemer tokasını dünyaya tanıtan ilk topluluktur.

Altın Elbiseli Adam

1969 yılında Esik Kurganında bulunan “Altın Elbiseli Adam”, arkeoloji dünyasını sarstı. 23 yaşlarında bir İskit prensine ait olan bu buluntu, 4000’den fazla altın parça içeriyordu.
Bulunan eserlerde, altın elbise, kılıç, hançer, takı ve eşyalar vardı. En önemli ise eşyalardan Gümüş tası üzerindeki Türkçe yazıt, Türk dilinin en eski örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu yazıtta “Han’ın oğlu 23’ünde öldü. Esik halkının başı sağ olsun.” yazıyordu.
Gümüş tası bulunana kadar ilk yazı Göktürkler’de, ilk yazıt Orhun Abideleri kabul ediliyordu.

Diğer Bilinmesi Gerekenler

• Atı evcilleştiren ilk topluluktur. Üzengiyi icat etmişlerdir.
• Ana geçim kaynakları hayvancılıktır. Ticaret için İpek Yolu kullanılıyordu.
• Şamanizm ve Gök Tanrı inançları vardır.
• Kurgan geleneği (Öleni mumyalama, ölen kişiyle eşya ve at gömme), ölüm sonrası hayata inandıklarını gösterir.
• Klasik göçebe hayat sürerlerdi.
• İskitler domuz yetiştirir ve yemezlerdi (bu özellik diğer göçebe Türk kavimlerinde de görülür.)

* Günümüzde Yakut Türkleri, İskit soyundan gelmektedir.