Trablusgarp – Libya Savaşı (1911-1912)

29 Eylül 1911 – 18 Ekim 1912 arasında İtalya krallığı ile Osmanlı İmparatorluğunun Trablusgarp’ta (şimdiki Libya) yaptığı savaştır.

Savaşın Nedenleri:

• İtalya geç kurulduğu için dominyon (sömürge) bulmada geç kalması ve ham madde, pazar arayışına girmesi.
• İtalyanların eski Roma İmparatorluğunu tekrar kurmak ve dünyaya yayılmak istemesi
• İtalya Habeşistan’da yenilince kendini dünyaya kanıtlamak istemeleri
• Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı savunacak gücü olmaması
  (Mısır’da İngiliz işgali olduğu için karadan, donanmamız olmadığı için Deniz bağlantımız yok)

* İtalya, işgali yaptığında sorun çıkartmamaları için önceden İngiltere, Fransa ve Rusya ile anlaşmış.
Rusya ile 1909 Racconigi Antlaşması yapmıştır. Bu antlaşmaya göre Rusya trablusgarp işgaline izin verecek karşılığında
Rusya’nın yaptığı slav politikasını İtalya balkanlarda destek verecektir.

Savaşın Gelişimi:

İtalya, 29 Eylül 1911 günü Trablusgarp’a asker çıkararak işgale başlamış, Osmanlı kara ve deniz bağlantısı olmadığı için ordusunu yollayamamıştır. Bunu üzerine Osmanlı bölgeye gönüllü subaylarını yollamış, yerel halkı İtalya’ya karşı teşkilatlandırmaya çalışmıştır.

Derne ve Tobruk bölgesine Mustafa Kemal (Gazete muhabiri Şerif Bey ismiyle), Bingazi bölgesine Enver Paşa (Hamdi ismiyle) gitmiş ve önemli başarılar elde etmişlerdir.
Bu savaşta Nuri Conker ve Fethi Okyar da mücadele etmiştir. Mustafa Kemal, bu savaşta şarapnel ile gözünden yaralanmıştır.

Henüz milliyetçilikten etkilenmeyen Araplar, Osmanlı subayları sayesinde İtalya’ya karşı örgütlendi. Gerilla (Vur-Kaç) taktiği ile İtalya ile savaşıldı. İtalya, Osmanlı’yı zorlamak için
Rodos, Oniki Ada’yı işgal edip, Çanakkale ve Beyrut Limanına top atışı yapmışlardır.
Tam bu sırada Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan ve Karadağ birleşip Balkan Savaşlarını başlattı.
Osmanlı Devleti, İstanbul’a yakın olan Balkan topraklarını kaybetmektense, Trablusgarptan vazgeçmeye razı oldu. 15 Ekim 1912’de Uşi Antlaşmasını imzaladı.

Quchy (Uşi) Antlaşması

• Trablusgarp, İtalya’ya bırakıldı. (Osmanlı, Kuzey Afrika’daki son toprağını kaybetti.)
• Trablusgarp, dini yönden Halife’ye bağlı kalacak. (Dini, kültürel bağ korunmaya çalışıldı. Halifelik siyasi amaçla kullanıldı.)
• Rodos ve Oniki Ada geçici olarak İtalya’ya bırakılacak. (Lozan Anlaşmasıyla kesin olarak İtalya’ya bırakıldı. 2.Dünya Savaşı sonunda Yunanistan’a verilmiştir.)
• İtalya, Trablusgarp’ın borçlarını ödemeyi kabul etmiştir.

Savaşın Önemi:

• Osmanlı, Kuzey Afrika’daki son toprağını kaybetti. Artık 2 kıtada hüküm sürmeye başladı.
• Mustafa Kemal’in sömürgeciliğe karşı ilk savaşıdır.
• Dünya tarihinde uçak ilk kez Trablusgarp Savaşında İtalya tarafından kullanılmıştır.
  Osmanlı’nın uçağı olmamasına rağmen, karadan bir uçaklarını düşürmeyi başarmıştır.